با الیزابت هولمز آشنا شوید: بنیانگذار و مدیر ترانوس که از جوان‌ترین زن میلیاردر به متهم پرونده‌های بزرگ کلاهبرداری تبدیل شد

سال ۲۰۱۴ ترانوس (Theranos) کسب‌وکار نوی حوزه‌ی آزمایش خون و بنیانگذارش الیزابت هولمز (Elizabeth Holmes)، روی ابرها سیر می‌کردند. آن زمان ترانوس نمایده‌ی یک ایده‌ی انقلابی از زنی نابغه بود که خودش را استیو جابز مونث معرفی می‌کرد. هولمز جوان‌ترین زن خودساخته‌ی میلیاردر بود و ترانوس یکی از تک‌شاخ‌های کسب‌وکارهای نو در سیلیکون ولی (Silicon Valley) با ارزشی در حدود ۹ میلیارد دلار. ولی قرار بود همه‌ی اینها از دست برود.

نواقص و اشکالات فناوری ترانوس و نقش هولمز در پنهان کردن آنها، رو شد. هولمز از مدیریت شرکت کنارگذاشته شد و متهم شد به کلاهبرداری. شرکت هم مجبور شد آزمایشگاه‌ها و مراکز سنجش خونش را تعطیل کرده و در نهایت فعالیت‌هایش را به کلی متوقف نماید.

خانم هولمز و ترانوس موضوع مستند جدیدی از شبکه‌ی HBO هستند به نام «مخترع: سیلیکون ولی در جست‌وجوی خون» (Inventor: Out for Blood in Silicon Valley). در کنار این مستند پیش‌تر کتابی هم به نام «خون آلوده» (Bad Blood) و پادکستی از شبکه‌ی ABC نیز به نام ترک کردن (The Dropout) به این موضوع پرداخته‌اند.

الیزابت هولمز سوم فوریه سال ۱۹۸۴ در واشنگتن به دنیا آمد. مادرش در بخش اداری کنگره‌ کار می‌کرد و پدرش پیش از آنکه وارد سازمان‌های دولتی‌ مانند USAID (نمایندگی ایالات متحده برای توسعه بین‌المللی) شود در انران (Enron) مشغول به کار بود. خانواده‌ی هولمز وقتی او هنوز کوچک بود به هیوستون نقل مکان کردند.

الیزابت در ۷ سالگی در تلاش برای اختراع ماشین زمان، دفترچه‌ای پر از جزییات مختلف مهندسی طراحی کرده بود. در ۹ سالگی به آشنایانشان می‌گفت که می‌خواهد وقتی بزرگ شد میلیاردر شود. آنها می‌گویند او وقت گفتن این حرف «کاملا مصمم و جدی» بود.

 

 

هولمز از کودکی به شدت اهل رقابت بود. خیلی وقت‌ها با برادر و پسرعمویش مونوپولی بازی می‌کرد و اصرار داشت بازی را تا آخر ادامه‌ دهند تا او با ساختن خانه‌ها و هتل‌های زیاد برنده شود. وقتی هم خودش می‌باخت عصبانی می‌شد و از اتاق بیرون می‌رفت.

اخلاق کاری او در دوران دبیرستان شکل گرفت. بیشتر وقت‌ها تا دیروقت بیدار می‌ماند و درس می‌خواند. به دانش‌آموزی با نمرات درخشان تبدیل شد و حتی کسب و کار خودش را راه انداخت و به مدارس چینی کامپایلر C++ (نرم‌افزاری که کد‌های یک زبان برنامه‌نویسی را به زبان ماشین ترجمه می‌کند) می‌فروخت.

در این دوران او به کلاس زبان ماندرین (چینی) رفت و در میانه‌ی دوران دبیرستان توانست پذیرش دوره‌ی تابستانی دانشگاه استنفورد که شامل سفری به پکن می‌شد را بدست آورد.

سپس او تحت اثر پدربزرگِ پدربزرگش کریستین هولمز (Christian Holmes) که یک جراح بود، تصمیم گرفت وارد رشته‌ی پزشکی شود. ولی خیلی زود فهمید که به شدت از سوزن می‌ترسد. بعدها گفت همین ترس در راه‌انداختن ترانوس موثر بوده است. هولمز در استنفورد به تحصیل مهندسی شیمی پرداخت. سال اول دانشجوی ممتاز شد که برایش ۳۰۰۰ دلار بودجه‌ برای یک طرح پژوهشی به همراه داشت.

پس از سال اول او تا حدی به این دلیل که زبان ماندرین می‌دانست توانست تابستان را به کارورزی در موسسه ژنوم سنگاپور بگذراند. سال دوم دانشگاه او به یکی از استادانش آقای چنینگ رابرتسون (Channing Robertson) پیشنهاد داد که با یکدیگر شرکتی تاسیس کنند. سپس به کمک او شرکت درمان به موقع (Real-Time Cures) را تاسیس کرد که بعدها اسمش را به ترانوس تغییر داد. کمی بعد خانم هولمز فرم‌های ثبت «دستگاهی پزشکی برای بررسی آنالیت و ارایه دارو» را پر کرد، ایده‌ی او دستگاهی قابل پوشیدن بود که مدیریت ارایه دارو به بیمار را به عهده بگیرد، خون بیمار را تحت نظر بگیرد و دوز دارو را در صورت نیاز متناسب با آن تنظیم کند.

ترم تحصیلی بعد هولمز از استنفورد ترک تحصیل کرد و تمام وقتش را در یک زیرزمین به ترانوس اختصاص داد. نقشه‌ی تجاری ترانوس بر این مبنا شکل گرفته بود که بتوانند دستگاهی بسازند که با استفاده از یک فناوری مختص خودشان با تحلیل مقدار بسیار کمی خون حاصل از سوزن زدن به نوک انگشت، آزمایش‌ خون را انجام دهد. به ادعای هولمز این آزمایش‌ها می‌توانستند بیماری‌هایی مثل سرطان یا مشکلاتی مانند کلسترول بالا را شناسایی کنند.

 

 

او در این زمان موفق شد از سرمایه‌گذاران برجسته‌ای مانند بنیانگذار اوراکل (Oracle) لری الیسون (Larry Ellison) و تیم دراپر(Tim Draper) که پدر یکی از دوستان دوران کودکی‌اش بود و بنیانگذار مشهور شرکت وی سی (VC)‌ دراپر فیشر جروستون (Draper Fisher Jurvetson)، سرمایه جذب کند. ترانوس بیش از ۷۰۰ میلیون دلار پول جذب کرد و دراپر نیز همواره از هولمز پشتیبانی می‌کرد. خانم هولمز به شرطی از سرمایه‌گذاران پول می‌گرفت که موافقت کنند او چگونگی کارکرد فنی دستگاه‌های ترانوس را برایشان فاش نسازد. همچنین باید موافقت می‌کردند که او خودش حرف آخر را در همه‌ی کارهای مربوط به شرکت بزند.

این اصرار بیش از حد روی رازداری و امنیت در همه‌ی امور ترانوس دیده می‌شد. در ده سال اول ترانوس چراغ‌خاموش عمل می‌کرد. او حتی سه کارمند سابق ترانوس را به ادعای نقض توافق‌نامه‌های رازداری شرکت به دادگاه کشید. نظرات خانم هولمز در مورد رازداری و چگونگی اداره‌ی یک شرکت از قهرمان او در سیلیکون ولی یعنی مدیر سابق اپل استیو جابز الهام گرفته شده بودند. هولمز هم مانند جابز پیرهن‌های یقه‌دار سیاه می‌پوشید، از مبلمان مورد علاقه‌ی او در دفترش استفاده می‌کرد و مثل جابز هرگز به تعطیلات نمی‌رفت.

 

 

حتی صدای بم و عمیق هولمز هم ممکن است بخشی از این تصویر به دقت ساخته شده باشد که قرار بود به او کمک کند در دنیای مردانه‌ی تجارت جایگاهی دست و پا کند. در پادکستی که شبکه‌ی ABC در مورد خانم هولمز ساخته بعضی از کارمندان سابق ترانوس ادعا کرده‌اند که گاهی بویِژه بعد از نوشیدن، مدیر اجرایی ترانوس از «شخصیتش خارج می‌شده» و با صدایی نازک‌تر صحبت می‌کرده است.

 

 

خانم هولمز رئیس سخت‌گیری بود و توقع داشت کارمندانش هم مانند خودش سخت کار کنند. او از دستیارانش می‌خواست ساعت ورود و خروج هر روز کارمندان را کنترل کنند و حتی برای تشویق کارمندان به ساعت‌های کاری طولانی‌تر هر شب در حدود ساعت ۸ در شرکت شام داده می‌شد.

الیزابت هولمز کمی پس از ترک تحصیل از استنفورد با سانی بالوانی (Sunny Balwani) که سال بالایی او در دانشگاه بود آشنا شد. بعدتر بالوانی به نفر دوم ترانوس تبدیل شد. این دو در نهایت در سال ۲۰۱۶ وقتی هولمز بالوانی را از شرکت بیرون کرد از هم جدا شدند.

 

 

سال ۲۰۰۸ هیات مدیره‌ی ترانوس تصمیم گرفته‌ بودند الیزابت هولمز را از سمت مدیر اجرایی برکنار کنند و فردی با تجربه‌ی بیشتر را به جای او بگذارند. اما او موفق شد در جلسه‌ای دو ساعته آنها را متقاعد کند و مقامش را از دست ندهد. بعدتر وقتی ترانوس در میلیون‌ها دلار سرمایه‌ غرق می‌شد، هولمز توجه رسانه‌های حوزه‌ی فناوری را به خودش جلب کرد. تصویرش روی جلد مجله‌های فورچون (Fortune)‌ و فوربز (Forbes) چاپ شد، سخرانی تد (TED Talk) ایراد کرد و در نشست‌های گفت‌وگویی با حضور بیل کلینتون و جک ما (Jack Ma) ‌بنیانگذار علی‌بابا شرکت کرد.

زمانی در همین دوره بود که الیزابت هولمز تبدیل شد به جوان‌ترین زن میلیارد خود‌ساخته با ثروتی در حدود ۴.۵ میلیارد دلار.

 

 

او وسواس شدیدی در مورد امنیت داشت. هر کس از ساختمان مرکزی شرکت بازدید می‌کرد باید پیش از ورود قرارداد رازداری امضا می‌کرد و مامورین حراست شرکت بازدیدکنندگان را همه‌جا همراهی می‌کردند، حتی تا سرویس‌های بهداشتی. او تعدادی محافظ برای خودش استخدام کرده بود که در آئودی سیاهش او را همراهی می‌کردند و برایش اسم رمز «عقاب یک» را انتخاب کرده بودند. شیشه‌های دفتر کارش هم ضدگلوله بودند.

تقریبا در همین زمان سوالاتی در مورد فناوری مورد استفاده در ترانوس مطرح می‌شد. یان گیبونز (Ian Gibbons) دانشمند ارشد ترانوس و یکی از اولین کارمندان این شرکت به هولمز هشدار داد که دستگاه‌های آزمایش آنها هنوز آماده‌ی استفاده‌ی عموم نیستند و جواب‌های نادقیقی می‌دهند. دانشمندانی بیرون از ترانوس هم نگرانی‌های مشابهی در مورد این شرکت ابراز می‌کردند.

اگوست ۲۰۱۵ سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) تحقیقاتی را در مورد ترانوس آغاز کرد. همچنین نهادهای مسئول کنترل آزمایشگاه‌ها خطاهای بزرگی در نتایج آزمایش‌های ترانوس روی بیمارها پیدا کردند. اکتبر ۲۰۱۵ خبرنگار وال‌استریت ژورنال جان کریرو (John Carreyrou) نتیجه‌ی تحقیقاتش در مورد مشکلات فناوری ترانوس را منتشر کرد. این گزارش آغاز سقوط ترانوس بود. کریرو متوجه شده بود که دستگاه‌های آزمایش ترانوس که اسم آنها را ادیسون (Edison) گذاشته بودند نتایج دقیقی نمی‌دهند برای همین ترانوس نمونه‌های خون را با دستگاه‌های معمول آزمایش خون شرکت‌های دیگر آزمایش می‌کند. هولمز کمی پس از انتشار این گزارش در مصاحبه با CNBC از خودش و ترانوس دفاع کرد و گفت: «این اتفاقیه که وقتی شما برای تغییر دنیا کار می‌کنید، می‌افته. اول اونا می‌گن شما دیوانه‌اید. بعد با شما می‌جنگن و بعد ناگهان دنیا تغییر می‌کنه.»

 

 

سال ۲۰۱۶ هولمز به مدت دو سال از حضور در صنعت آزمایشگاهی محروم شد و ترانوس هم فعالیت آزمایشگاه‌ها و مراکز درمانی‌اش را متوقف کرد. در سال ۲۰۱۸ هولمز و بالوانی به کلاهبرداری وسیع متهم شدند. هولمز موافقت کرد از اداره‌ی مالی و حق رای‌اش درهیات مدیره‌ی شرکت کناره‌گیری کند، جریمه‌ای ۵۰۰ هزار دلاری بپردازد و ۱۸.۹ میلیون دلار سهام ترانوس را بازپس دهد. البته با وجود این اتهامات او توانست همچنان مدیر اجرایی ترانوس باقی بماند. شرکت در معرض ورشکستگی بود و هولمز مجبور شد از سرمایه‌گذاران تقاضای پول بیشتری کند. او البته برای آنها نوشت: «در شرایط فعلی این تقاضای راحتی نیست.»

ژوئن ۲۰۱۸ نهایتا ترانوس اعلام کرد که هولمز از مقام مدیریت اجرایی شرکت کنار رفته است. همان روز دادگستری ایالات متحده اعلام کرد که هولمز و بالوانی به اتهام ۹ مورد کلاه‌برداری و دو مورد توطئه برای کلاه‌برداری محاکمه می‌شوند. سپتامبر ۲۰۱۸ ترانوس ایمیلی به سهامداران ارسال کرد و اعلام کرد که شرکت تعطیل می‌شود و قرار است در ماه‌های آتی با باقی‌مانده‌ی اموالش بخشی از پول‌های طلبکاران را پرداخت نماید.

به تازگی گزارش شده است که الیزابت هولمز با بیلی اونز (Billy Evans) وارث شرکت گروه هتل‌های اونز نامزد کرده است. گفته می‌شود این دو در عکس‌های اینستاگرام یکدیگر حضور دارند و در آپارتمانی مجلل در سان‌فرانسیسکو زندگی می‌کنند.

 

 

خانم هولمز و آقای بالوانی اتهاماتشان در دادگاه را نپذیرفتند و قرار است محاکمه‌ی آنها به‌زودی برگزار شود. به گفته‌ی نمایندگان دولت هرکدام از این دو در صورت گناهکار شناخته شدن ممکن است به تا ۲۰ سال زندان و ۲۵۰ هزار دلار جریمه علاوه بر بازپرداخت بدهی‌ها محکوم شوند.

 

مترجم: بهنام رضاییان مقدم

منبع