۱۶ کتاب درباره‌ی رسوایی‌های دنیای تجارت، از خالق سیلک‌رود تا استیو کوهن

بهنام رضاییان مقدم    |   منبع: بیزینس اینسایدر

سایت بیزینس اینسایدر (businessinsider) فهرستی از شانزده کتاب خواندنی درباره‌ی بزرگترین رسوایی‌های دنیای تجارت در زمانه‌ی ما، پیشنهاد کرده است. یکی از این کتاب‌ها شاه‌مهره‌ی آمریکایی (American Kingpin)‌ همان کتابی است که یکی از منابع اصلی قسمت ۲۳ پادکست در روایت ماجرای راس اولبریکت خالق سیلک‌رود است و کتاب دیگر مزیت تاریک (Black Edge) ماجرای استیو کوهن و شرکت‌ هج‌فاند او را روایت می‌کند.

در بازنشر نوشته‌ی حاضر ترجمه‌‌های موجود در بازار از دو کتاب خون ناپاک و بربرهای پشت دروازه نیز معرفی شده‌اند.

۱. خون ناپاک: رازها و دروغ‌های کسب‌وکارهای تازه‌ در سیلیکون‌ولی نوشته‌ی جان کاریو (John Carreyou)

(Bad Blood: Secrets and Lies in a Silicon Valley Startup)

سال ۲۰۱۴ الیزابت هولمز (Elizabeth Holmes) مدیر و بنیانگذار ترانوس (Theranos) را همگان استیوجابز مونث می‌دانستند، نابغه‌ای که از استندفورد ترک‌تحصیل کرده و استارت‌آپ‌اش قرار است با ارایه‌ی دستگاهی که آزمایش خون را بسیار آسان‌تر و سریع‌تر می‌کند، انقلابی در صنعت پزشکی ایجاد کند.

ترانوس که توانسته‌ بود حمایت سرمایه‌گذارانی مانند لری الیسون (Larry Ellison) و تیم دراپر (Tim Draper) را هم جلب کند در یک کارزار جذب سرمایه ارزشی بالغ بر ۹ میلیارد دلار پیدا کرد. کارزاری که باعث شد ثروت خانم هولمز به حدود ۴.۷ میلیارد دلار برسد. تنها اشکال کوچک ماجرا این بود که دستگاه آنها کار نمی‌کرد. این کتاب روایت جذاب بزرگترین جذب سرمایه از زمان شرکت انران (Enron) است، داستان جاه‌طلبی و اعتماد به نفس موجود در ذات وعده‌های بزرگ سیلیکون‌ولی.

این کتاب را نشر معیار علم به نام «خون کثیف، رازها و دروغ‌های استارتاپی در سیلیکون ولی» به ترجمه‌ی محیا حسینقلی منتشر کرده است. نشر دنگ و برآورد هم گویا در حال ترجمه‌ی همین کتاب هستند.

۲. جادوگر دروغ‌ها نوشته‌ی دیانا هنریکوئز (Diana B. Henriques)

(The Wizard of Lies)

برنی مادوف (Bernie Madoff) که بود؟ و چطور توانست بزرگترین کلاه‌برداری به سبک پونزی (Ponzi) در تاریخ را انجام دهد؟ اینها سوالاتی است که از زمان پخش اخبار این تاجر مورد احترام نیویورکی که توانست با اجرای نقشه‌ای به مدت چند دهه با فریب دوستان و آشنایانش و همچنین گروه دیگری از سرمایه‌گذاران مختلف ۶۵ میلیارد دلار به جیب بزند، کنجکاوی افراد بسیاری را به خود جلب کرده. خیلی‌ها حدس‌هایی درباره‌ اینکه چه اتفاقاتی در این ماجرا رخ داده می‌زنند، اما تا پیش از این هیچ خبرنگاری نتوانسته بود به روایت کاملی از ماجرا دست‌پیدا کند.

این کتاب یک داستان جنایی واقعی در دنیای تجارت است، داستانی که اوج‌گیری تحسین‌برانگیز مادوف در وال‌استریت و تبدیل‌شدنش به یکی از محترم‌ترین و مورد اعتمادترین بازرگانان آمریکا را در کنار صحنه‌هایی نمایشی از سقوط او به تصویر می‌کشد.

 

۳. «باهوش‌ترین بچه‌های جمع: داستان شگفت‌انگیز اوج‌گیری و رسوایی و سقوط انران»، نوشته‌ی بثانی مکلین (Bethany McLean)‌ و پیتر الکایند (Peter Elkind)‌

(Smartest Guys in the Room: The Amazing Rise and Scandalous Fall of Enron)

مانند موضوعش کتابی جاه‌طلبانه، باشکوه در حیطه‌ی خود و بی‌تعارف است و بر خلاف انران (Enron) غول صنعت انرژی در تگزاس که بعدها به نماد سقوط فرهنگ تجاری دهه‌ی نود تبدیل شد، نهایتا کتاب موفقی است. کتاب که نوشته‌ی دو تن از نویسندگان مجله‌ی فورچون است در چهارصد صفحه تا عمق اعداد و ارقام ماجرا را کندوکاو می‌کند و البته هوشمندانه تمرکزش را از روی «بچه‌های باهوشی» که حساب و کتاب‌ها را دستکاری می‌کردند،‌ بر‌نمی‌دارد.

در این کتاب آدم‌هایی مثل مدیرعامل و پدرمعنوی شرکت کن لی (Ken Lay)‌، مجرم اصلی پشت پرده جف اسکایلینگ (Jeff Skilling)‌ و اعضای اخلاقا کوری مثل اندی فاستوی زرنگ (Andy Fastow) به وضوح در حال به سخره‌گرفتن روش‌های معمول حساب‌رسی به تصویر کشیده شده‌اند که مدام گستاخ‌تر شده و به دام غرور فزاینده‌ی خود می‌افتند.

 

۴. «شبکه‌ی عنکبوتی» نوشته‌ی دیوید انریچ (David Enrich)‌

(The Spider Network)

گزارشگر تحسین‌شده‌ی وال‌استریت ژورنال در این کتاب داستان عجیب و مجرمانه‌ی نابغه‌ی ریاضی به نام تام حیث (Tom Hayes)‌ و همکاران نفرت‌انگیزش را آشکار می‌کند که در یک ساختار بانکی عمیقا فاسد، یکی از بزرگترین رسوایی‌های مالی‌ در تاریخ را رقم می‌زنند.

سال ۲۰۰۶ گروهی نامعمول از بانک‌داران، ‌تجار و دلال‌ها از تعدادی از بزرگترین‌ موسسات مالی جهان متوجه حقیقتی شوکه‌کننده شدند: نرخ پیشنهادی بین‌بانکی لندن یا همان لیبور (Libor)‌ که مشخص‌کننده‌ی نرخ بهره‌ی هزاران میلیارد دلار وام در سراسر جهان است، روزانه توسط تعداد اندکی عوامل به آسانی دست‌کاری شده تعیین می‌شد. حلقه‌ی حیث که بعدها به شبکه‌ی عنکبوتی معروف شد به این ترتیب تا پیش از رو شدن اعمال خیانت‌کارانه و تبه‌کارانه‌شان باعث تولید ثروت‌های نامعلوم عظیمی شده بودند.

 

۵. «کارت قرمز: چگونه ایالات متحده بزرگترین رسوایی ورزشی جهان را آشکار کرد» نوشته‌ی کن بسینگر (Ken Besinger)‌

(Red Card: How the U.S. Blew the Whistle on the World’s Biggest Sports Scandal)‌

داستان صریح و شوکه‌کننده‌ی رسوایی در فیفا که بزرگترین فساد بین‌المللی در سال‌های اخیر بود و توسط کارآگاهان آمریکایی کشف شد. فسادی که چندین کشور را شامل می‌شد و تقریبا تمامی جنبه‌های فوتبال محبوب‌ترین ورزش جهان از جمله بزرگترین رویداد این ورزش یعنی جام‌جهانی را هم شامل می‌شد.

پرونده‌ی فیفا در آغاز پرونده‌ی کوچکی تشکیل شده توسط یک مامور مالیاتی آمریکایی بود. اما این تحقیقات ساده نهایتا به آشکار شدن فسادی بین‌المللی منجر شد که چندین قاره را در بر می‌گرفت و تا بالاترین سطوح سازمان اداره‌کننده‌ی فوتبال در سوئیس هم کشیده می‌شد.

 

۶. «نهنگ میلیارد دلاری: کسی که وال‌استریت، هالیوود و دنیا را فریب داد» نوشته‌ی تام رایت (Tom Wright) و بردلی هوپ (Bradley Hope)‌

(Billion Dollar Whale: The Man Who Fooled Wall Street, Hollywood, and the World)‌

سال ۲۰۰۹یک فارغ‌التحصیل چاق مدرسه‌ی تجارت وارتون (Wharton School of Business) در پنسیلوانیا به نام جو لاو (Jho Low) کلاهبرداری با ابعاد بی‌سابقه‌ای را به اجرا گذاشت که بعدها سمبلی از خطرات بزرگ پیش روی ساختارهای مالی شد. به مدت بیش از ده سال، او به کمک گلدمن سچس (Goldman Sachs) و دیگران درست جلوی چشم ناظران صنعت جهانی پولی میلیاردها دلار پول‌های سرمایه‌گذاران را به طور غیرقانونی جابه‌جا کرد.

اوایل سال ۲۰۱۹ وقتی آقای لاو با اتهامات جنایی در مالزی و ایالات متحده مواجه شد و قایق تفریحی و جت‌ شخصی‌اش توسط مقامات مصادره شدند، او به یک فراری در سطح بین‌المللی تبدیل شد. البته تحقیقات دادگستری آمریکا در مورد این پرونده همچنان ادامه دارد.

 

۷. «رکود بزرگ: درون ماشین روزقیامت» نوشته‌ی مایکل لوییس (Michael Lewis)

(The Big Short: Inside the Doomsday Machine)

داستان واقعی سقوط، در بازارهای عجیبی شروع شد که آفتاب به آنها نمی‌تابد و کمیسیون بورس و اوراق بهادارهم (SEC) جرات یا شاید اراده‌ی رسیدگی به آنها را ندارد: بازارهای وابسته به املاک که در آنها متخصصان و خوره‌های کار، برای بهره بردن از وضعیت خراب طبقات پایین و متوسط آمریکایی‌ که نمی‌توانند بدهی‌هایشان را پرداخت کنند، تضمین‌هایی قطعی ابداع کردند. آدم‌های باهوشی که فهمیدند چه اتفاقی در حال رخ دادن است، یا ممکن است بیافتد اما چیزی نمی‌گفتند. لوییس با استفاده از تعدادی قهرمان خیلی خیلی نامعمول، داستانی غیرعادی و متقاعدکننده‌ را روایت می‌کند، مثل همه‌ی کتاب‌های پرفروش دیگرش. و یکبار دیگر ثابت می‌کند که او بهترین و شوخ‌طبع‌ترین شرح‌حال‌نویس روزگار ماست.

 

۸. «شاه‌مهره‌ی آمریکایی: داستان افسانه‌ای شکار مجرم نابغه‌ای که سیلک‌رود را ساخت.» نوشته‌ی نیک بیلتون (Nick Bilton)

(American Kingpin: The Epic Hunt for the Criminal Mastermind Behind the Silk Road)‌

سال ۲۰۱۱ یک برنامه‌نویس لیبرتارین بیست و شش ساله به نام راس اولبریکت حد نهایی یک بازار آزاد را راه‌اندازی کرد: سیلک رود. وب‌سایتی رمزنگاری شده در فضای وب‌ تاریک که در آن هر کسی می‌توانست هر چیزی را دور از چشم دولت معامله کند، از مواد مخدر، تا نرم‌افزارهای هک، گذرنامه‌ها و اسکناس‌های تقلبی تا سم.

این کتاب داستان پسری معمولی است که جاه‌طلبی‌اش او را به ارتکاب جرم کشاند. داستانی ناشی از برخورد طرفداران دنیای تازه‌ی ناشناسی و مرکزگریزی وب با تمایلات لیبرتارین‌ و طرفداران دنیای کهن حاکمیت و نظارت دولت‌ها و قوانین. این کتاب پر است از شخصیت‌های فراموش‌نشدنی و نقطه‌ی اوجی تحسین‌برانگیز دارد. شاه‌مهره‌ی آمریکایی به عنوان یک داستان بیش از حد تخیلی به نظر می‌رسد داستانی که البته کاملا واقعی است.

 

۹. «مزیت تاریک» نوشته‌ی شیلا کولهاتکار (Sheelah Kolhatkar)

(Black Edge)

در حلقه‌های صندوق‌های پوششی (Hedge fund)‌ استیو کوهن (که داستان او را در قسمت سیزدهم پادکست شنیدیم) را به عنوان یکی از بزرگترین تاجران تاریخ این عرصه می‌شناختند. اما این تصویر وقتی شرکت او ساک کپیتال (SAC Capital) موضوع تحقیقی هفت ساله از سوی دولت شد، فروپاشید. کارآگاهان سک کپیتال را شرکتی معرفی کردند که آهنربای جذب «افراد متقلب بازار» است و فرهنگ حاکم بر آن، جست‌وجوی «مزیت» یا حتی «مزیت تاریک» (یا نامشروع، کسب اطلاعات داخلی شرکت‌ها) به هر قیمتی را تشویق می‌کرده است. در نهایت شرکت به کاربرد وسیع معاملات داخلی (Insider trading) متهم شد و جرایمش را پذیرفت. هرچند خود آقای کوهن هرگز به چیزی متهم نشد. مزیت تاریک کتاب ماجرایی-حقوقیِ پر افت و خیزی است که سوالات مهمی را درباره‌ی قدرت و ثروت کسانی که برقله‌ی دنیای تجارت نشسته‌اند و تاثیر آنها در دادن شکل جدیدی به این دنیا، مطرح می‌کند.

 

۱۰. «بربرها پشت دروازه: سقوط شرکت آرجی‌بی نابیسکو» نوشته‌ی برایان بورو (Bryan Burrough) و جان هلیار (John Helyar)

(Barbarians at the Gate: The Fall of RJR Nabisco)

جنگ بر سر کنترل شرکت آرجی‌بی نابیسکو در اکتبر و نوامبر سال ۱۹۸۸، چیزی فراتر از بزرگترین تصاحب یک شرکت در تاریخ وال‌استریت بود. این مسئله تبدیل شد به نقطه‌ی اوجی از یک عصر طلایی جدید، که پیامد‌های آن را هنوز هم می‌توان حس کرد. این، حد نهایی داستان حرص و شکوه است، داستان و شخصیت‌هایی که مسیر تجارت جهانی را تعیین کردند و تعریفی جدید از چگونگی انجام معاملات و انباشت ثروت، برای دهه‌های پیش رو ارایه کردند.

برایان بورو و جان هلیار نگاه بی‌سابقه‌ و پر از جزییاتی به چگونگی معاملات مالی در بالاترین سطح آن، انداخته‌اند که در عین حال، غنی از تاریخ اجتماعی ثروت است و نگاهی به تاریک و روشن دوره‌ی رونالد ریگان هم دارد.

ترجمه‌ای از این کتاب را نشر قلمستان هنر و نشر جنگل به ترتیب در سال‌های ۱۳۸۰ و ۱۳۸۸ به نام «هجوم طمعکاران» منتشر کرده‌اند.

 

۱۱. «دروغ بزرگ: جاسوسی، رسوایی و سقوط اخلاقی در هیولت پکارد» نوشته‌ی آنتونی بیانکو (Anthony Bianco)

(The Big Lie: Spying, Scandal, and Ethical Collapse at Hewlett Packard)‌

سال ۲۰۰۳ شرکت اچ‌پی روندی را آغاز کرد که از شرکتی با روش اداره‌ی خانوادگی (که میراث موسسانش بود) خارج شود. این شرکت با استخدام سرشناس‌ترین مدیر زن دنیای تجارت در آمریکا، یعنی کارلی فیورینا (Carly Fiorina)، گامی جسورانه دراین راه برداشت. کمتر از دو سال بعد هیئت مدیره خانم فیورینا را در میان شایعاتی در حدود رفتار متکبرانه، اخراج کرد.

آنتونی بیانکو(نویسنده کتاب) تا دل بحران اخلاقی اچ‌پی رفته‌است، بحرانی که پای تمامی اعضای هیئت مدیره (که خودشان بحران را شروع کرده بودند) را هم گرفت. تقریبا همه‌ی آمریکایی‌ها دوست دارند بدانند بزرگترین شرکت‌های این کشور چطور اداره می‌شوند و آدم‌هایی که در این اداره سهم دارند چطور شخصیت‌هایی دارند. داستان شرکت هیولت پاکارد (اچ‌پی) نمایانگر جنگ قدرتی است که دنیای اداره‌ی شرکت‌ها در آمریکا را شکل می‌دهد و داستان اخلاقی‌اش برای دوران ما هشداردهنده است.

 

۱۲. «بزرگتر از آنکه بیافتد» نوشته‌ی اندرو راس سورکین (Andrew Ross Sorkin)

(Too Big to Fail)

اندرو راس سورکین برای اولین‌بار روایتی واقعی از تبدیل بزرگترین بحران مالی پس از «رکود بزرگ» به یک سونامی جهانی را ارایه می‌دهد. از داخل دفتر لهمان برادرز (Lehman Brothers) تا جلسات محرمانه در کره‌ جنوبی و راهروهای واشنگتن، کتاب، روایتی جامع از قوی‌ترین مردان و زنان دنیای تجارت و سیاست در نبرد با پیروزی و شکست، شخصیت و حرص و نهایتا سرنوشت اقتصاد جهانی، ارایه می‌دهد.

 

۱۳. «هلس‌ثوث: ارابه‌ای به سمت فاجعه» نوشته‌ی آرون بیم (Aaron Beam) و کریس وارنر (Chris Warner)

(Healthsouth: The Wagon to Disaster)

حرص شرکت‌ها طاعون سیاه دنیای تجارت مدرن است. چیزی که توانایی آمریکا برای حفظ بازار سرمایه‌داری آزاد را تهدید می‌کند.

این کتاب که نوشته‌ی مدیر مالی ارشد سابق؛ آقای آرون بیم است، داستان گفته نشده‌ی هلس‌ثوث یکی از موفق‌ترین و در نتیجه مقصرترین یکی از بزرگترین کلاهبرداری‌ها در تاریخ سلامت آمریکاست.

این کلاهبرداری چقدر بزرگ بود؟ در سال ۲۰۰۳ درست پیش از آنکه خبر این کلاهبرداری به رسانه‌ها درز کند، هلس‌ثوث بیش از درآمد قانونی سال قبل خود به دولت فدرال در تگزاس مالیات پرداخت کرد. آقای بیم خواننده را از شروع فروتنانه‌ی شرکت تا صعود شهاب‌سنگ‌گونه‌اش و سرانجام فاجعه‌بارش تا دادگاه و سه سال و نیمی که در نتیجه‌اش در زندان گذرانده، با خود همراه می‌کند.

 

۱۴. «سریع‌تر، بلندتر، جلوتر: رسوایی فولکس‌واگن» نوشته‌ی جک اوینگ (Jack Ewing)

(Faster, Higher, Farther: The Volkswagen Scandal)

اواسط سال ۲۰۱۵ فولکس واگن با افتخار به هدفش یعنی گذشتن از تویوتا و رسیدن به عنوان بزرگترین تولیدکننده‌ی خودروی جهان رسید. چند ماه بعد، سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا اعلام کرد که فولکس‌واگن در ۱۱ میلیون خودرواش نرم‌افزاری نصب کرده است که ابزارهای سنجش آلودگی خودرو را فریب می‌دهند. تا اوایل ۲۰۱۷ فولکس‌واگن برای پرداخت خسارتی معادل ۲۰ میلیارد دلار به سازمان‌های نظارتی آمریکایی و صاحبان خودروها به توافق رسیده ‌است و البته هنوز پرونده‌های بررسی نشده‌ای در این خصوص دارد.

کتاب رویه‌ی توطئه‌گونه‌ی ماجرا را کنار می‌زند و آشکار می‌کند چطور ذهنیت موفقیت به هر قیمتی در هیئت‌مدیره‌ها، منجر به یکی از بزرگترین کلاهبرداری‌های تاریخ با عواقب فاجعه‌بار احتمالی شده است.

 

۱۵. «پایین کشیدن شیر: صعود پیروزمندانه و سقوط تراژیک دنیس کوزلوفسکی در شرکت تایکو» نوشته‌ی کاترین نیل (Catherine S. Neal)

(Taking Down the Lion: The Triumphant Rise and Tragic Fall of Tyco’s Dennis Kozlowski)

دنیس کوزلوفسکی در مقام مدیر تحسین‌شده‌ی شرکت بین‌المللی تایکو (Tyco)، این شرکت خوشه‌ای (conglomerate) کمتر شناخته شده را به غولی در مقیاس جهانی تبدیل کرد. اما وقتی کوزلوفسکی از سوی دادستان افسانه‌ای منهتن رابرت مورگنتاو (Robert Morgenthau) تحت تعقیب قرار گرفت سلسله وقایعی منجر به این شد که او شغل و وجه‌ی اجتماعی‌اش را از دست بدهد و این پایانی شرم‌آور بود برای دوره‌ی کاری درخشان او.

کاترین نیل در نگاهی بی‌واسطه به شرکت‌های آمریکایی، پرده‌ها را کنار می‌زند تا دنیای تجارت‌های عظیم، جاه‌طلبی، پول و بی‌اخلاقی‌های مسری که نه تنها روی معاملات تجاری بلکه روی دادستان‌ها، خبرنگارها، سیاست‌مدارها و ساختار قضایی نیز تاثیر گذاشته، آشکار شود.

 

۱۶. «شرایط بسیار غیرعادی: داستان یک افشاگر شرکتی» نوشته‌ی سینتیا کوپر (Cynthia Cooper)‌

(Extraordinary Circumstances: The Journey of a Corporate Whistleblower)‌

سینتیا کوپر مدیر حسابرسی سابق شرکت ورلدکام (WorldCom)، داستان زندگی‌اش از تربیت شدن در خانواده‌ای در شهری کوچک در می‌سی‌سی‌پی، تا مادری شاغل و موفق در دنیای تجارت، تا فشارهای متحمل شده به عنوان یک افشاگر، تا نامیده شدن به عنوان یکی از چهره‌های سال نشریه تایم در سال ۲۰۰۲، را در این کتاب برای اولین بار تعریف می‌کند. او همچنین نظری اجمالی و نادر می‌اندازد به صعود و سقوط دیدنی شرکت ورلدکام، به عنوان یک غول ارتباطات. کتاب داستان عزیز وال‌ استریت است، داستانی سیندرلایی از می‌سی‌سی‌پی.

این کتاب به ما می‌آموزد که تصمیم‌های اخلاقی مهم نه در تقاطع‌های مهم زندگی بلکه در کودکی، «تصمیم به تصمیم و آجر به آجر» شکل می‌گیرند.