منابع قانونی روز پنجشنبه اعلام کردند که قضات ضد ترور فرانسوی، تحقیقات خود را درباره حمله‌ی موشکی‌ای که منجر به برانگیخته‌شدن نسل‌کشی ۱۹۹۴ رواندا شد، تمام کرده‌اند و حالا در مورد اینکه آیا این پرونده‌ی فوق حساس به دادگاه ارسال شود یا نه، تصمیم می‌گیرند.
حمله‌ی موشکی که در نزدیکی فرودگاه کیگالی در آوریل سال ۱۹۹۴رخ داد، منجر به قتل رییس‌جمهور، جوونال هابیاریمانا (Juvenal Habyarimana) شد که در پی آن صد روز خونین رقم خورد. در طی این صد روز حدود هشتصد هزار نفر که بیشتر از اعضای اقلیت توتسی بودند، کشته‌شدند.
این نسل‌کشی موجب دو دهه تنش بین پاریس و کیگالی شده‌است که فرانسه را به‌خاطر پشتیبانی و ارائه‌ی آموزش نظامی به نیروهای هوتوی هابیاریمانا (که بیشترین سهم را در قتل عام داشتند)، متهم به مشارکت در کشتار کرده‌است.
گروه تحقیق فرانسوی مرتبط با حمله‌ی موشکی -که به‌دلیل فرانسوی‌بودن خدمه‌ی هواپیما، در سال ۱۹۹۸ تشکیل شد- انگشت خود را به سمت اعضای یک گروه شبه نظامی به رهبری رییس جمهور فعلی رواندا، پل کاگامه Paul Kagame، گرفته‌است.
هفت توتسی، از جمله وزیر دفاع کنونی، جیمز کاباربه (James Kabarebe) و فرانک نزیزا ( Franck Nziza)، کسانی که گفته می‌شود موشک را پرتاب کرده‌اند، غیابا توسط قضات فرانسوی محاکمه شده‌اند.
حالا که تحقیقاتشان تمام شده‌است، قضات منتظر نظر دادستانی فرانسه هستند که پرونده را به دادگاه ببرند و پس از آن تصمیم نهایی را در تاریخی نامعلوم اتخاذ کنند.
دولت رواندا همواره افراطیون هوتو را به خاطر ترور هابیاریمانا سرزنش کرده‌است، به این اتهام که آنها همیشه می‌خواستند رییس جمهوری که به نظرشان بیش از حد محافظه‌کار بود را کنار بگذارند.
– تنش دیپلماتیک –
روابط دیپلماتیک بین فرانسه و رواندا به مدت سه سال از سال ۲۰۰۶، به‌هم خورد؛ وقتی فرانسه پیگیر بازداشت ۹ مظنون ازجمله آن هفت نفر توتسی متهم، شد.
روابط به‌تدریج در سال‌های بعد تا سال ۲۰۱۴ بهتر شد، زمانی که قضات فرانسه برای اولین بار اعلام کردند که تحقیقات خود را به پایان رسانده‌اند.
اما در همان سال تنش‌ها از سر گرفته‌شد، وقتی کاگامه مجددا سربازان فرانسوی را متهم به مشارکت در نسل‌کشی کرد و در اکتبر سال گذشته، زمانی که قضات تحقیقات خود را دوباره آغاز کردند، روابط سیر نزولی به خود گرفت.
آنها گفتند که می‌خواهند از فاوستین کایومبا نیامواسای (Faustin Kayumba Nyamwasa) مخالف، کسی که کاگامه را متهم به پشتیبانی از حمله‌ی موشکی کرده‌بود، سؤال‌هایی بپرسند، اما طبق گزارشات رسیده از منابع به خبرگزاری فرانسه (AFP)، آفریقای جنوبی-جایی که او پناهنده شده‌است- درخواست آنها را بابت پرسش از طریق ویدئو لینک، رد کرده‌است.
در حمله‌ی موشکی زمین به هوا، تمامی سرنشینان هواپیمای هابیاریمانا (Habyarimana) از جمله رئیس‌جمهور بوروندی، سیپرین نتاریامیرا (Cyprien Ntaryamira) که در راه بازگشت از مذاکرات صلح در تانزانیا بود، کشته شدند.
فرانسه در زمان نسل‌کشی یک پشتیبان مهم برای هوتوها بود و گزارش جدیدی که توسط دولت رواندا در این ماه صادر شد، اتهاماتی مبنی بر اینکه پاریس آگاهانه، نشانه‌های آشکاری از وقوع این نسل‌کشی هولناک را نادیده‌گرفته‌است، تکرار کرد.
کیگالی در سال گذشته تحقیق در باره نقش ۲۰ مقام فرانسوی در محل‌های کشتار را شروع کرد.
دولت کاگامه (Kagame) فرانسه را همچنین به سال‌ها بی‌میلی و مقاومت در پیگرد مظنونین به نسل‌کشی که به این کشور گریخته‌بودند، متهم کرده‌است.
یک مرد که متهم به انتقال نیروهای شبه نظامی به صحنه‌ی قتل عام در غرب کیبویه (Kibuye) شده، قرار است در سومین محاکمه‌ی دادگاه در فرانسه حاضر شود، هرچند جلسات دادرسی تا زمان درخواست تجدید نظر متوقف شده‌است.
-ملاقات با مکرون-
کاگامه(Kagame) در ماه سپتامبر در نیویورک با امانوئل مکرون، رئیس‌جمهور فرانسه، ملاقات کرد، کسی که از آن زمان متعهد‌شده تا در مورد سابقه‌ی دخالت فرانسه در بخش فرانسه‌زبان آفریقا، ورق را بگرداند.
رییس‌جمهور پیش از او، فرانسوا اولاند، در سال ۲۰۱۵، اجازه داد تا آرشیوهای اسناد فرانسه مربوط به دوران نسل‌کشی در دسترس عموم قرار بگیرد، که البته به عنوان یک ژست قوی، در بیست و یکمین سالگرد آغاز کشتارها، محسوب شد.
اما عالی‌ترین دادگاه فرانسه در ماه سپتامبر تصریح کرد که بنا بر قانون محافظت از آرشیو ریاست جمهوری برای مدت ۲۵ سال پس از مرگ رئیس‌جمهور، می‌توان محققان را از دسترسی به فایل‌های حساس محروم کرد.
رئیس جمهور وقت (در زمان نسل‌کشی)، فرانسوا میتران (Francois Mitterrand)، در سال ۱۹۹۶ درگذشت، بدین ترتیب آرشیوهایش تا سال ۲۰۲۱ در دسترس عموم نخواهند‌بود.
ترجمه: مرجان علیرضایی
